Wat is Primaire Ovariële Insufficiëntie (POI)?
Primaire Ovariële Insufficiëntie (POI), ook bekend als vervroegde eierstok insufficiëntie, is een aandoening waarbij de eierstokken vóór de leeftijd van 40 jaar stoppen met normaal functioneren. Dit kan leiden tot een verminderde productie van oestrogeen en een onregelmatige of afwezige menstruatie, wat gevolgen heeft voor de vruchtbaarheid en de algehele gezondheid van een vrouw. POI is niet hetzelfde als de natuurlijke menopauze, omdat de eierstokken soms nog sporadisch functioneren en spontane ovulatie mogelijk blijft.
Oorzaken van POI
Er zijn verschillende mogelijke oorzaken van primaire ovariële insufficiëntie:
Genetische factoren
- POI kan erfelijk zijn en in verband worden gebracht met genetische afwijkingen zoals het fragiele X-syndroom of Turner-syndroom.
Auto-immuunziekten
- Het immuunsysteem kan de eierstokken aanvallen en beschadigen, waardoor hun functie wordt aangetast. Dit komt soms voor in combinatie met andere auto-immuunziekten zoals de ziekte van Addison of hypothyreoïdie.
Infecties
- Bepaalde virale infecties, zoals bof, kunnen zeldzaam de eierstokken aantasten en leiden tot POI.
Medische behandelingen
- Chemotherapie en bestraling kunnen de eierstokken beschadigen en vroegtijdige uitputting van eicellen veroorzaken.
Idiopathisch (onbekende oorzaak)
- In veel gevallen (tot 90%) kan de exacte oorzaak van POI niet worden vastgesteld.
Symptomen van POI
De symptomen van POI lijken vaak op die van de menopauze, maar kunnen onregelmatig en in wisselende mate optreden. Veelvoorkomende symptomen zijn:
- Onregelmatige of uitblijvende menstruatie
- Opvliegers en nachtelijk zweten
- Vermoeidheid en prikkelbaarheid
- Droge vagina en pijn tijdens geslachtsgemeenschap
- Verminderde vruchtbaarheid
- Verminderd libido
- Botverlies (osteoporose) als gevolg van oestrogeentekort
Diagnosestelling
Een arts zal een combinatie van symptomen, bloedonderzoek en eventueel genetisch onderzoek gebruiken om de diagnose POI te stellen. Belangrijke tests zijn:
- FSH-test (follikelstimulerend hormoon): Een verhoogd FSH-gehalte (vergelijkbaar met postmenopauzale niveaus) wijst op verminderde eierstokfunctie.
- Oestradiol-test: Lage oestrogeenwaarden bevestigen hormonale disbalans.
- AMH-test (Anti-Mulleriaans Hormoon): Meet de eicelvoorraad en kan helpen bij het beoordelen van de vruchtbaarheid.
- Genetisch onderzoek: Kan afwijkingen zoals fragiele X of Turner-syndroom opsporen.
Behandelopties
Hoewel POI niet genezen kan worden, zijn er verschillende behandelingsmogelijkheden om de symptomen te verlichten en complicaties te voorkomen:
Hormoontherapie (HRT)
Hormonale substitutietherapie (HST) met oestrogeen en progesteron kan helpen bij het verminderen van symptomen zoals opvliegers en botverlies. Dit wordt vaak aanbevolen tot de natuurlijke menopauze (rond 50 jaar) om de hormonale balans te ondersteunen.
Levensstijl Aanpassingen
- Voeding: Een calcium- en vitamine D-rijk dieet kan botgezondheid bevorderen.
- Lichaamsbeweging: Gewichtsdragende oefeningen versterken de botten.
- Vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik: Dit kan de symptomen verergeren en botverlies versnellen.
Vruchtbaarheid Opties
Omdat spontane ovulatie nog steeds mogelijk is, kunnen sommige vrouwen met POI zwanger worden zonder medische interventie. Voor anderen kunnen vruchtbaarheidsbehandelingen zoals eiceldonatie en IVF een optie zijn.
Psychologische impact en ondersteuning
De diagnose POI kan emotioneel zwaar zijn, vooral voor vrouwen met een kinderwens. Psychologische ondersteuning, zoals counseling of steungroepen, kan helpen bij het verwerken van de diagnose en het aanpassen aan de nieuwe situatie.
Conclusie
Primaire Ovariële Insufficiëntie is een complexe aandoening met impact op hormonale balans, vruchtbaarheid en algemene gezondheid. Hoewel de oorzaak niet altijd bekend is, kunnen hormonale therapie, een gezonde levensstijl en psychologische ondersteuning helpen om de symptomen te beheersen en de kwaliteit van leven te verbeteren. Als je vermoedt dat je POI hebt, is het belangrijk om tijdig medisch advies in te winnen.
Volg ons ook op Bsky, Facebook, Instagram en X.
Wil je op de hoogte blijven van WoMagazine? Schrijf je in voor de nieuwsbrief.
