Zelf afkicken van een verslaving is een moedige en vaak moeilijke stap, maar het is zeker mogelijk met de juiste voorbereiding, steun en toewijding. Afkicken betekent het geleidelijk of abrupt stoppen met het gebruik van een verslavende stof of gedraging, zoals alcohol, drugs, nicotine, gokken of bijvoorbeeld overmatig gamen. Hier volgt een uitgebreide gids die je op weg helpt als je besluit zelfstandig af te kicken.
Waarom mensen kiezen voor zelf afkicken
Er zijn verschillende redenen waarom iemand ervoor kiest om zelf af te kicken:
- Schaamte of angst om hulp te zoeken.
- Gebrek aan vertrouwen in professionele hulp.
- Persoonlijke motivatie om het zelf te doen.
- Geen directe toegang tot zorg (wachtlijsten of financiële beperkingen).
- Eerdere slechte ervaringen met hulpverlening.
Hoewel zelfstandig afkicken mogelijk is, moet je je goed bewust zijn van de risico’s, vooral bij lichamelijke afhankelijkheid (zoals bij alcohol, benzodiazepines of heroïne). In zulke gevallen is professionele begeleiding vaak noodzakelijk om gevaarlijke ontwenningsverschijnselen te voorkomen.
De eerste stap: bewustwording en besluitvorming
Afkicken begint met het erkennen van het probleem. Dit is geen zwakte, maar juist een teken van kracht. Stel jezelf de volgende vragen:
- Waarom wil ik stoppen?
- Wat levert het me op als ik stop?
- Wat zijn mijn grootste valkuilen?
Het helpt om je motivatie op te schrijven en zichtbaar te houden, bijvoorbeeld op je telefoon of spiegel.
Voorbereiding: maak een concreet plan
Een goed plan verhoogt de kans van slagen aanzienlijk. Denk hierbij aan:
Stel een stopdatum vast
Kies een realistische, maar duidelijke datum waarop je wilt stoppen. Vermijd vage voornemens zoals “volgende week” of “binnenkort”.
Inventariseer triggers
Welke situaties, emoties of mensen zorgen ervoor dat je grijpt naar de verslaving? Maak een lijst en bedenk hoe je die situaties kunt vermijden of er anders mee kunt omgaan.
Verwijder verleidingen
Ruim je omgeving op: gooi drank, sigaretten, drugs of andere middelen weg. Ook apps of toegang tot verleidelijke websites (zoals gok- of game platforms) moeten worden verwijderd of geblokkeerd.
Ondersteuning zoeken: je hoeft het niet alleen te doen
Hoewel je zelfstandig wilt afkicken, betekent dat niet dat je geen steun kunt vragen.
Vertrouwenspersoon
Vertel ten minste één persoon in je omgeving wat je van plan bent. Dit kan steun geven en extra motivatie.
Lotgenoten
Zoek online of offline naar forums, sociale groepen of communities waar anderen hetzelfde doormaken. Denk aan:
- Reddit (bijvoorbeeld r/stopdrinking, r/leaves, r/nosurf)
- Facebookgroepen
- Nederlandse zelfhulpgroepen zoals AA, NA, of SMART Recovery
Ontwenningsverschijnselen herkennen en hanteren
Het lichaam en de geest moeten wennen aan het ontbreken van de stof of gewoonte. Mogelijke verschijnselen zijn:
- Trillen, zweten, hoofdpijn
- Angst, onrust, prikkelbaarheid
- Depressieve gevoelens
- Slaapproblemen
- Sterke cravings
Belangrijk: Bij zware afhankelijkheid kunnen ontwenningsverschijnselen levensgevaarlijk zijn. Raadpleeg in dat geval altijd een arts. Symptomen zoals epileptische aanvallen, verwardheid of hallucinaties vereisen medische hulp.
Gezonde gewoonten en nieuwe routines
Een belangrijk onderdeel van herstel is het vervangen van oude gewoonten door nieuwe, positieve activiteiten.
Beweging
Dagelijks bewegen helpt stress te verminderen en verbetert je stemming. Wandelen, fietsen, zwemmen of fitness zijn uitstekende keuzes.
Voeding en slaap
Eet gezond, regelmatig en probeer een slaapritme aan te houden. Een uitgerust lichaam herstelt beter.
Structuur aanbrengen
Plan je dagen. Verveling is een grote valkuil bij afkicken. Gebruik een agenda of app om structuur te brengen in je dag.
Mindset en zelfcompassie
Je zult moeilijke momenten tegenkomen. Een terugval betekent niet dat je hebt gefaald, maar dat je iets nieuws kunt leren. Wees mild voor jezelf. Herstel is een proces van vallen en opstaan.
Tips om vol te houden:
- Houd een dagboek bij.
- Beloon jezelf voor mijlpalen.
- Visualiseer het leven dat je wilt leiden zonder de verslaving.
- Zoek dagelijks naar een moment van rust of mindfulness.
Terugvalpreventie
Zelfs na weken of maanden clean te zijn, kunnen verleidingen opduiken.
Strategieën:
- Maak een noodplan voor moeilijke momenten.
- Weet wie je kunt bellen als je het zwaar hebt.
- Blijf actief in contact met een community of lotgenoten.
Wanneer is professionele hulp alsnog nodig?
Er zijn momenten waarop je misschien toch professionele hulp moet inschakelen. Bijvoorbeeld:
- Als je lichamelijke klachten krijgt tijdens het stoppen.
- Als je merkt dat je niet zelfstandig kunt stoppen ondanks herhaalde pogingen.
- Als je lijdt aan depressie, angststoornis of trauma die samenhangen met je verslaving.
Tot slot: geef nooit op
Zelf afkicken is intensief, maar het levert enorm veel op: vrijheid, helderheid, energie en zelfvertrouwen. Gun jezelf de tijd om te herstellen, te groeien en opnieuw richting te geven aan je leven.
