Ontrouw als complex menselijk gedrag
Ontrouw roept vaak heftige emoties op: pijn, boosheid, schaamte en verwarring. Toch is vreemdgaan zelden een simpel verhaal van goed of fout. Psychologisch onderzoek laat zien dat er meerdere lagen onder dit gedrag schuilgaan. Het gaat niet altijd om een gebrek aan liefde, maar vaak om onvervulde behoeften, relationele dynamieken of diepgewortelde patronen. Door te begrijpen waarom mensen vreemdgaan, ontstaat ruimte om relaties met meer bewustzijn en eerlijkheid vorm te geven.
1. Emotionele onvervulde behoeften
Een veelvoorkomende reden voor ontrouw is het gevoel emotioneel tekort te komen. Wanneer iemand zich niet gezien, gehoord of gewaardeerd voelt binnen de relatie, kan het verlangen ontstaan om buiten de deur bevestiging te zoeken. Dat kan subtiel beginnen: een collega die luistert, een vriend(in) die steun biedt.
Psychologen noemen dit een signaalfunctie: het vreemdgaan is een symptoom van een dieperliggend gemis. Niet de affaire zelf, maar het gebrek aan emotionele afstemming is de kern.
Dagelijks toepasbaar: stel jezelf de vraag: wanneer voelde ik me voor het laatst écht begrepen door mijn partner? Als dat lang geleden is, is het tijd om dit bespreekbaar te maken.
2. Gebrek aan seksuele voldoening
Seksuele intimiteit speelt een belangrijke rol in relaties. Als dit ontbreekt of structureel onbevredigend is, kan ontrouw op de loer liggen. Dit hoeft niet alleen te gaan over de frequentie, maar vaak juist over het gevoel van verbinding tijdens seks.
Wetenschappelijke studies tonen aan dat koppels die open communiceren over hun seksuele verlangens meer tevreden zijn en minder kans hebben op overspel. Toch blijft praten over seks voor veel mensen beladen.
Praktische tip: probeer kleine stapjes te zetten in het uitspreken van je verlangens. Begin met een veilige zin als: ik zou het fijn vinden als we eens proberen… in plaats van kritiek.
3. Verlangen naar avontuur en nieuwigheid
De hersenen zijn verslaafd aan prikkels. Nieuwigheid activeert het beloningssysteem en geeft een dopamine-boost die vaak intenser voelt dan vertrouwde intimiteit. Voor sommigen wordt vreemdgaan een manier om de sleur te doorbreken of het gevoel van spanning terug te krijgen.
Het gaat hier niet per se om een slechte relatie. Zelfs gelukkige koppels kunnen hiermee te maken krijgen: de biologische drang naar nieuwigheid staat los van tevredenheid in de relatie.
Dagelijks toepasbaar: creëer bewust nieuwe ervaringen samen. Plan verrassende activiteiten, experimenteer in de slaapkamer of doorbreek routines. Daarmee voed je het gevoel van avontuur zonder buiten de relatie te zoeken.
4. Zelfbeeld en ego
Vreemdgaan kan ook een poging zijn om zelfvertrouwen op te krikken. Complimenten, aandacht en begeerte van een ander werken als een spiegel waarin iemand zichzelf aantrekkelijker ziet. Dit mechanisme speelt vaak bij mensen die onzeker zijn of zich door hun partner niet meer begeerd voelen.
Dit is geen excuus, maar wel een verklaring. Het laat zien dat het versterken van je eigenwaarde en zelfbeeld cruciaal is om gezonde keuzes te maken in een relatie.
Praktische tip: werk actief aan zelfwaardering los van je relatie. Denk aan sport, creatieve projecten of therapie. Als je bevestiging niet uitsluitend bij je partner of een ander zoekt, sta je steviger in je schoenen.
5. Relationele spanningen en conflicten
Langdurige irritaties, onuitgesproken ruzies of emotionele afstand maken een relatie kwetsbaar. Vreemdgaan kan dan fungeren als een uitweg of afleiding van pijnlijke gesprekken. In deze context is ontrouw een symptoom van stagnatie: problemen worden niet aangepakt, maar vermeden.
Communicatieonderzoek laat zien dat stellen die constructief ruziemaken (zonder elkaar te vernederen of af te wijzen) sterker uit conflicten komen. Het vermijden van confrontaties vergroot daarentegen de kans dat frustraties elders geuit worden.
Dagelijks toepasbaar: leer ruzie zien als kans om dichter bij elkaar te komen. Oefen met zinnen als: ik voel me… wanneer dit gebeurt in plaats van beschuldigingen.
6. Impulsiviteit en gelegenheid
Niet alle affaires zijn gepland. Soms gaat het om een combinatie van alcohol, een toevallige kans en een moment van zwakte. Mensen die van nature meer impulsief zijn of minder grenzen stellen, lopen hier een groter risico.
Het is opvallend dat veel mensen achteraf spijt hebben van dit soort “gelegenheidsaffaires”. Het laat zien dat vreemdgaan niet altijd een bewuste strategie is, maar soms een impuls die diepgaande gevolgen kan hebben.
Praktische tip: ken je eigen grenzen en stel ze vooraf scherp. Vraag jezelf af: wat zou ik doen als de situatie zich voordoet? Bewustzijn vooraf verkleint de kans op impulsieve keuzes.
Reflectie: eerlijkheid als fundament
De redenen waarom mensen vreemdgaan zijn divers, maar vaak geworteld in onvervulde behoeften of gebrek aan communicatie. Ontrouw hoeft niet het einde van een relatie te betekenen, maar wel een signaal om eerlijker te kijken naar verlangens en verbinding.
Advies: durf kwetsbaar te zijn in je relatie. Het bespreken van onzekerheden, verlangens en teleurstellingen voelt ongemakkelijk, maar is vaak de sleutel tot meer vertrouwen en intimiteit.
Boekentip: Eerste hulp bij ontrouw – Kaat Bollen, Lore Eerlings
