Drugs hebben altijd iets dubbelzinnigs gehad: voor de één een spannende ervaring of bron van ontspanning, voor de ander een gevaar dat koste wat het kost vermeden moet worden. Rond populaire middelen als XTC, cocaïne en wiet circuleren talloze verhalen. Sommige kloppen, andere zijn ronduit gevaarlijk misleidend. Door feiten en fabels te scheiden ontstaat een realistischer beeld – en dat is precies wat nodig is om bewuste keuzes te maken.
XTC: de dansvloer vriend met scherpe randjes
Hoe werkt XTC?
De werkzame stof in XTC is MDMA. Dit middel stimuleert de afgifte van serotonine, dopamine en noradrenaline in de hersenen. Het gevolg is een golf van euforie, verbondenheid en energie die vaak 4-6 uur aanhoudt. Niet toevallig wordt XTC vaak in het uitgaansleven gebruikt: muziek klinkt intenser, aanraking voelt zachter, en emoties lijken versterkt.
De keerzijde
- Fysiek risico: XTC kan het lichaam opwarmen en uitdrogen. Vooral bij intensief dansen zonder voldoende water of rust kan dat levensgevaarlijk zijn.
- Psychische dip: na gebruik volgt vaak een zogenoemde dinsdagdip. De serotoninevoorraad in de hersenen is uitgeput, waardoor vermoeidheid, somberheid of prikkelbaarheid kunnen optreden.
- Gezondheidsgevaar: hart- en vaatproblemen komen zelden voor, maar zijn niet uit te sluiten – zeker bij hoge doseringen of onderliggende aandoeningen.
Fabels ontkracht
- “XTC is altijd veilig als je water drinkt.” → Te veel water drinken kan juist leiden tot watervergiftiging. Het gaat om balans: af en toe rust nemen, niet oververhitten en gecontroleerd hydrateren.
- “XTC is niet verslavend.” → Hoewel fysieke afhankelijkheid zeldzaam is, ontstaat er wel degelijk psychische gewenning. Wie regelmatig slikt om zich gelukkig te voelen, kan het gevoel krijgen niet meer zonder te kunnen feesten.
Cocaïne: de korte kick met lange nasleep
De werking
Cocaïne stimuleert het dopaminesysteem in de hersenen. Dit geeft een intense, maar kortdurende kick: energie, zelfvertrouwen en alertheid. Niet voor niets wordt cocaïne soms een “power drug” genoemd. Het effect is echter vluchtig, vaak niet langer dan 20 minuten bij snuiven.
Risico’s op de loer
- Verslaving: cocaïne heeft een van de hoogste verslavingspotentieel. De snelle afwisseling van piek en dal maakt dat gebruikers snel opnieuw willen nemen.
- Gezondheidsschade: verhoogde hartslag, hoge bloeddruk en risico op hartritmestoornissen. Zelfs een jong, gezond persoon kan een hartinfarct krijgen van één lijntje.
- Neusschade: regelmatig snuiven tast het neusslijmvlies aan, soms blijvend.
Fabels ontkracht
- “Af en toe gebruiken is onschuldig.” → Ook incidenteel gebruik kan leiden tot ernstige hartproblemen of ongelukken door overschatting van je eigen kunnen.
- “Cocaïne maakt je productiever.” → Het gevoel van focus is vaak bedrieglijk. Na de korte piek volgt vermoeidheid, prikkelbaarheid en concentratieverlies.
Wiet: ontspannend, maar niet zonder risico
Wat gebeurt er in je hersenen?
Wiet bevat THC, de psychoactieve stof die zorgt voor een veranderde waarneming en een ontspannen gevoel. Daarnaast zit er CBD in cannabis, dat een meer rustgevend effect heeft.
Mogelijke effecten
- Positief: ontspanning, lach gierigheid, toegenomen eetlust, creatieve ingevingen.
- Negatief: angstgevoelens, paranoia, sufheid, en bij hoge doseringen zelfs hallucinaties.
Risico’s
- Geheugen en concentratie: regelmatig blowen kan leerprestaties en werkvermogen aantasten.
- Psychische kwetsbaarheid: jongeren en mensen met aanleg voor psychoses lopen een verhoogd risico.
- Gewoontevorming: dagelijks blowen kan leiden tot afhankelijkheid, slapeloosheid en motivatieverlies.
Fabels ontkracht
- “Wiet is natuurlijk, dus veilig.” → Een plant kan net zo goed schadelijk zijn. Tabak, alcohol en paddo’s zijn ook “natuurlijk”, maar beslist niet ongevaarlijk.
- “CBD heeft de nadelen op.” → CBD kan sommige effecten van THC verzachten, maar voorkomt psychoses of afhankelijkheid niet.
De wetenschap achter verslaving
Verslaving is geen teken van zwakte, maar een neurobiologisch proces. Alle drie de middelen prikkelen het beloningssysteem in de hersenen, dat draait om dopamine. Herhaald gebruik verandert de gevoeligheid van dit systeem:
- De “high” voelt minder intens, waardoor er meer nodig is om hetzelfde effect te bereiken (tolerantie).
- De hersenen koppelen prikkels (bijvoorbeeld een club, vriendenkring, muziek) aan het middel, waardoor cravings ontstaan.
- Stoppen leidt vaak tot een dip in stemming of energie, omdat het beloningssysteem tijdelijk minder goed werkt.
Dit verklaart waarom zelfs incidenteel gebruik kan doorschieten naar problematisch gedrag – vaak sneller dan mensen verwachten.
Maatschappelijke impact
Naast individuele gezondheidsschade spelen ook bredere effecten:
- Zorgkosten: behandeling van verslaving en psychoses vraagt jaarlijks miljoenen euro’s.
- Veiligheid: cocaïnehandel gaat gepaard met criminaliteit en geweld.
- Normalisering: jongeren zien drugs steeds vaker als “gewoon”, waardoor de drempel tot experimenteren lager wordt.
Praktische handvatten voor bewust gebruik
- Ken je grenzen: stel vooraf vast of en hoeveel je wilt gebruiken.
- Laat testen: pillen en poeders kunnen gratis en anoniem getest worden.
- Hydratatie en rust: bij XTC is dosering van water en afkoeling cruciaal.
- Let op je omgeving: gebruik nooit alleen en zorg dat iemand nuchter blijft.
- Alternatieven: zoek gezonde manieren om spanning of verveling te doorbreken, zoals sport, muziek of mindfulness.
Reflectie: de echte vraag
De discussie over drugs gaat vaak over de vraag of iets “gevaarlijk” of “onschuldig” is. Maar de realiteit is complexer. Feiten tonen dat elk middel risico’s kent, variërend van tijdelijk ongemak tot levenslange schade. Misschien is de zinvoller vraag: Wat doet dit middel met mijn lichaam, mijn relaties en mijn toekomst? Bewustzijn en openheid vormen de sleutel – niet angst of verheerlijking.
