Wat gebeurt er met betekenis als woorden wegvallen? Kun je iets begrijpen, voelen of delen zonder dat er taal aan te pas komt? Dit is de vraag die ons op scherp zet: kun je betekenis creëren zonder taal?
Taal lijkt de ruggengraat van ons denken. We gebruiken woorden om de wereld te ordenen, ideeën te delen, herinneringen te vormen. Filosofen als Wittgenstein betoogden dat de grenzen van onze taal de grenzen van onze wereld zijn. Maar is dat werkelijk zo?
Denk aan muziek. Of aan beeldende kunst. Een schilderij van Rothko kan je raken zonder dat je er een woord aan kunt hangen. Een baby huilt – en je voelt direct iets. Geen grammatica, geen syntaxis. Toch: betekenis. Of kijk naar dieren. Honden begrijpen stemmingen, chimpansees gebruiken gebaren, vogels dansen complexe rituelen. Is dat niet ook een vorm van betekenis, los van onze menselijke taal?
Neurowetenschap laat zien dat veel van onze ervaring precognitief is – we voelen of begrijpen iets vóór we het in woorden vatten. In dromen, in stilte, in intuïtie zit vaak een diepte die moeilijk te verwoorden is. Misschien is taal niet de oorsprong van betekenis, maar slechts een vertaling ervan.
En wat als taal ons denken juist beperkt? Elke taal legt structuren op aan de werkelijkheid – en wat buiten de grammatica valt, bestaat zogezegd niet. Betekent dat dat er werelden van betekenis bestaan die we nog niet kunnen bereiken, simpelweg omdat we er geen woorden voor hebben?
Tegelijkertijd is het mogelijk dat juist de poging om betekenis te vangen in taal ons bewust maakt van wat we nog niet begrijpen. Alsof taal ons confronteert met haar eigen onvermogen – en daarmee met het mysterie van betekenis zelf.
Dus wat is betekenis eigenlijk? Een innerlijke ervaring? Een gedeeld gevoel? Een reactie? Een patroon? En hoe afhankelijk zijn we werkelijk van woorden om dat te begrijpen?
Wat denk jij? Kun je betekenis ervaren, creëren of delen zonder ook maar één woord?
